Dopamine – “Hormone hạnh phúc” gây nên sự trì hoãn

Bạn có thể đã từng nghe về Dopamine và có một ý niệm mơ hồ về nó. Nhưng bạn đã thực sự hiểu rõ được Dopamine là gì và vai trò của nó trong cơ thể chúng ta là gì chưa? Và liệu rằng Dopamine có mang đến hạnh phúc thật sự cho chúng ta như cái tên “hormone hạnh phúc” của nó không?

Dopamine là gì? 

Dopamine là một chất dẫn truyền thần kinh đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy chúng ta hành động để nhận được phần thưởng, ví dụ như thức ăn ngon hay tình dục. Nó tạo ra cảm giác khao khát và mong muốn đạt được mục tiêu, là động lực thúc đẩy sự sống còn và sinh sản của con người.

Tuy nhiên, Dopamine không phải là một chất hoá học tạo ra cảm giác thích thú. Việc giải phóng nó không đồng nghĩa với việc chúng ta thích hay cảm thấy hài lòng với điều gì đó. Trên thực tế, nếu bạn chú ý kỹ, bạn sẽ nhận thấy rằng ngay sau khi đạt được mục tiêu, bạn thường cảm thấy trống rỗng và không thoả mãn.

Vai trò thực sự của Dopamine trong cơ thể

Dopamine tác động lên các vùng não để mang lại cho bạn cảm giác vui vẻ, thỏa mãn và động lực. Nó cũng có vai trò trong việc kiểm soát trí nhớ, tâm trạng, giấc ngủ, khả năng học tập, sự tập trung, chuyển động và các chức năng khác của cơ thể.

Ví dụ, khi bạn cảm thấy vui vẻ, khi bạn đạt được điều gì đó hoặc làm điều gì đó thú vị, thì đó là do bạn có sự gia tăng của hormone này trong não. Điều quan trọng cần phải ghi nhớ là không có bất kỳ kích thích nào có thể mang lại cho bạn cảm giác thỏa mãn vĩnh viễn. Nó chỉ đóng vai trò thúc đẩy cho chúng ta hành động, chứ không phải là nguồn gốc hạnh phúc thực sự.

Tuy nhiên, nhiều người trong chúng ta lại liên tục tìm kiếm những kích thích mới để kích hoạt giải phóng Dopamine. Và dường như chúng ta luôn muốn nhiều hơn và không bao giờ cảm thấy đủ. Càng tìm kiếm kích thích, tình trạng lại càng tồi tệ hơn.

Sự trì hoãn – Hệ quả từ việc nghiện Dopamine

Khi tham gia các hoạt động có kích thích cao, sản sinh ra nhiều Dopamine như xem trò chơi điện tử, lướt mạng xã hội hay đọc tin nhắn, bạn bắt đầu mất kiểm soát và ngày càng muốn nhiều kích thích hơn. Mặc dù chúng không mang lại cho bạn niềm vui thực sự hay sự thoả mãn lâu dài, bạn vẫn muốn thực hiện chúng. Rốt cuộc bạn cần liều Dopamine tiếp theo, phải không?

Trong trạng thái kích thích quá mức như vậy, bất kỳ nhiệm vụ nào đòi hỏi sự tập trung đều trở nên khó khăn hơn nhiều. Kết quả là, bạn sẽ trì hoãn.

Bạn trì hoãn việc viết cuốn sách mà bạn luôn ấp ủ, bạn trì hoãn việc bắt đầu một dự án kinh doanh mới, hoặc trì hoãn dự án quan trọng mà bạn đang phụ trách. Việc trì hoãn cứ liên tục kéo dài khi bạn càng chìm trong những hoạt động kích thích cao, và bạn chẳng thể làm được gì ngoài lướt điện thoại cả một ngày dài.

Giải độc Dopamine

Dopamine Detox hay Giải độc Dopamine là giảm thiểu kích thích để ngăn ngừa tình trạng quá tải và đưa bạn vào trạng thái tinh thần phù hợp để giải quyết các nhiệm vụ quan trọng. Khi bạn cần ít kích thích hơn, những công việc tưởng chừng như khó khăn, nhàm chán hoặc tẻ nhạt sẽ trở nên hấp dẫn hơn và dễ dàng giải quyết hơn.

Theo cuốn sách “Dopamine Detox” của Thibaut Meurisse, có 3 cách chính để giải độc Dopamine:

Giải độc Dopamine hoàn toàn 48 giờ

Đây là phương pháp giải độc khắt khe nhất. Bạn cần loại bỏ tất cả các nguồn gây kích thích bên ngoài (rượu bia, Internet, tập thể dục, đường/thực phẩm chế biến sẵn và trò chơi điện tử) trong tổng thời gian là 48 giờ. Thay vào đó, bạn có thể thay thế bằng các hoạt động như đi bộ thư giãn, viết nhật ký, thiền định, đọc sách hoặc thực hiện các bài tập giãn cơ. Điều này giúp bạn giảm mức độ kích thích tổng thể và đưa bạn lại trạng thái tự nhiên. Bạn sẽ cảm thấy bình tĩnh hơn nhiều và dễ dàng tập trung vào bất kỳ nhiệm vụ quan trọng cụ thể nào.

Giải độc Dopamine 24 giờ

Giải độc Dopamine 24 giờ tương tự như phương pháp giải độc 48 giờ nhưng thời gian thực hiện sẽ ngắn hơn. Mặc dù dễ thực hiện hơn nhưng hiệu quả của phương pháp này cũng sẽ ít hơn đôi chút.

Giải độc Dopamine một phần

Đây là phương pháp ít khắt khe hơn nhưng lại có hiệu quả cao nếu thực hiện trong một thời gian dài. Giải độc Dopamine một phần bao gồm loại bỏ nguồn kích thích lớn nhất của bạn. Thông thường, một hoạt động cụ thể nào đó đóng vai trò là yếu tố gây mất tập trung nhiều nhất. Ví dụ như TikTok hay Facebook.

Tìm ra phương pháp phù hợp với bản thân

Sự trì hoãn, thiếu tập trung và hiệu suất thấp đều xuất phát từ sự mất kiểm soát Dopamine và bị kích thích quá mức. Tuỳ vào mức độ nghiêm trọng của vấn đề, mỗi người sẽ cần một phương pháp khác nhau để cân bằng lại bản thân. 

Hiểu được vấn đề này ở giới trẻ, Nhà sách YMATE đã phát hành cuốn sách “Dopamine detox – thanh lọc tâm trí để tập trung vào những điều quan trọng nhất” của tác giả Thibaut Meurisse để giúp người đọc hiểu rõ được về Dopamine và cách giải quyết vấn đề trì hoãn do hormone này gây ra.

Với cuốn “Dopamine Detox”, độc giả sẽ tìm ra được nhiều phương pháp thiết thực và khoa học để giảm thiểu kích thích từ Dopamine. Cùng với các bài tập thực hành cho mỗi phần giúp bạn nhanh chóng xác định được phương pháp phù hợp cho bản thân.