Bạn có bao giờ tỉnh dậy vào buổi sáng mà cảm thấy kiệt sức dù đã ngủ đủ giấc, hay thấy bản thân đang “chạy mãi mà không tới đích”?
Nếu có, có thể bạn đang rơi vào trạng thái burnout – kiệt sức tinh thần và cảm xúc. Và cuốn Stop Burnout sẽ chỉ cho bạn cách dừng lại trước khi quá muộn.
Stop Burnout là gì?
“Stop Burnout” có thể hiểu đơn giản là dừng lại trước khi bị kiệt sức hoàn toàn.
Đó không chỉ là hành động nghỉ ngơi, mà là quá trình nhận diện – phục hồi – và thiết lập lại ranh giới để lấy lại cân bằng giữa công việc và cuộc sống.
Thuật ngữ “burnout” (kiệt sức) lần đầu được sử dụng trong ngành y vào những năm 1970 để chỉ tình trạng mất năng lượng, chán nản và mất động lực làm việc kéo dài. Ngày nay, burnout không còn là vấn đề của riêng ai – nó xuất hiện ở mọi ngành nghề, đặc biệt là dân văn phòng, giáo viên, bác sĩ, nhà sáng tạo nội dung hay bất cứ ai phải “cho đi năng lượng” mỗi ngày.
Vì sao chúng ta dễ rơi vào burnout?
Thế giới hiện đại khiến con người luôn trong trạng thái kết nối, từ điện thoại, email đến mạng xã hội. Chúng ta làm việc cả khi đã rời công sở, so sánh mình với người khác trên mạng, và liên tục tự tạo áp lực để chứng minh giá trị. Dần dần, ta không còn phân biệt được đâu là lúc nghỉ ngơi thật sự, đâu là lúc phải dừng lại.
Theo tiến sĩ Claire Ashley – tác giả của Stop Burnout, burnout không chỉ là mệt mỏi thể chất, mà là sự cạn kiệt về cảm xúc và ý nghĩa sống. Nó khiến ta không còn hứng thú với công việc, dễ cáu gắt, giảm tập trung và dần đánh mất bản thân.
Các yếu tố dẫn cá nhân dễ dẫn đến burnout
Có 9 yếu tố rủi ro cá nhân làm tăng khả năng kiệt sức:
-
Hội chứng kẻ mạo danh (Impostor Syndrome)
-
Chủ nghĩa hoàn hảo
-
Xu hướng làm hài lòng người khác
-
Kiểu tính cách dễ lo âu hoặc quá trách nhiệm
-
Ảnh hưởng tuổi thơ và chấn thương tâm lý
-
Vấn đề sức khỏe tâm thần tiềm ẩn
-
Thiếu kỹ năng đối phó áp lực
-
Đa dạng thần kinh (neurodiversity) khiến khả năng xử lý căng thẳng khác biệt
Dấu hiệu cho thấy bạn đang ở trong “vùng đỏ”
Bạn có thể đang trải qua burnout mà không nhận ra. Hãy xem bạn có những dấu hiệu này không:
-
Cảm thấy mệt mỏi, kiệt quệ dù không làm việc quá sức.
-
Giảm hiệu suất hoặc khó tập trung trong công việc.
-
Không còn hứng thú với điều từng khiến bạn yêu thích.
-
Khó ngủ, thường xuyên nghĩ về công việc ngay cả khi nghỉ ngơi.
-
Trở nên dễ cáu gắt, mất kiên nhẫn hoặc hay trì hoãn.
-
Có cảm giác mình chẳng còn ý nghĩa trong công việc hay các mối quan hệ.
Nếu bạn thấy mình trong những dòng này, đó không phải là yếu đuối — mà là tín hiệu cơ thể và tâm trí đang cầu cứu.
Stop Burnout – Hành trình 6 bước phục hồi năng lượng
Cuốn Stop Burnout của tiến sĩ Claire Ashley là hướng dẫn thực tế và khoa học nhất giúp bạn bước ra khỏi trạng thái này.
Thay vì chỉ nói “hãy nghỉ ngơi”, tác giả đưa ra 6 bước cụ thể để bạn phục hồi đúng cách.
Bước 1: Thừa nhận rằng bạn đang gặp vấn đề
Điều khó nhất trong hành trình phục hồi là nhìn nhận sự thật rằng bạn đang kiệt sức. Nhiều người cố gắng phủ nhận, cho rằng chỉ cần nghỉ ngắn ngày là đủ. Nhưng chính khi bạn thừa nhận mình đang gặp vấn đề, bạn mới mở ra cơ hội thay đổi và bắt đầu hành trình chữa lành.
Bước 2: Tạo khoảng cách với công việc
Giai đoạn này nhằm tách bản thân khỏi nguồn gốc gây căng thẳng. Có thể bằng cách nghỉ phép, tạm dừng công việc, hoặc chuyển vị trí. Mục tiêu là giúp cơ thể và tâm trí được “thở” trở lại. Nếu không thể nghỉ hẳn, hãy tạo khoảng cách tinh thần – giảm tiếp xúc với công việc ngoài giờ, ngắt thông báo, dành thời gian cho bản thân và những mối quan hệ an toàn.
Bước 3: Hồi phục sức khỏe
Khi năng lượng đã cạn kiệt, nghỉ ngơi trở thành liều thuốc quan trọng nhất. Hãy xây dựng lại thói quen ngủ đủ giấc, ăn uống cân bằng, vận động nhẹ và thực hành mindfulness. Sức khỏe thể chất và tinh thần cần được khôi phục dần dần, như nạp lại “ví tiền năng lượng” cho cơ thể. Đừng vội quay lại nhịp làm việc cũ trước khi cảm thấy thật sự ổn định.
Bước 4: Đặt câu hỏi về những giá trị của bản thân
Khi đã hồi phục phần nào, đây là lúc tự vấn lại điều gì khiến bạn thấy có ý nghĩa. Bạn làm việc vì điều gì, điều gì khiến bạn tự hào, và bạn thực sự mong muốn điều gì từ công việc và cuộc sống? Bước này giúp tái định hình giá trị sống, để bạn không lặp lại con đường cũ dẫn đến burnout.
Bước 5: Khám phá những khả năng nghề nghiệp mới
Sau khi đã hiểu rõ bản thân hơn, hãy xem xét lại con đường nghề nghiệp. Có thể bạn cần thay đổi môi trường, lĩnh vực, hoặc đơn giản là điều chỉnh vai trò hiện tại để phù hợp với giá trị và năng lượng của mình. Việc khám phá này không chỉ giúp bạn thấy hứng khởi hơn, mà còn đánh dấu giai đoạn “sống lại” sau burnout.
Cách nhận biết khi giai đoạn hai đã hoàn tất: Bạn sẽ nhận ra mình không còn sợ công việc, bắt đầu cảm thấy tò mò và hứng thú trở lại. Cơ thể không còn căng cứng khi nghĩ về nhiệm vụ, và bạn có thể nhìn nhận áp lực một cách nhẹ nhàng hơn.
Bước 6: Thực hiện thay đổi trong công việc
Đây là thời điểm chuyển hóa nhận thức thành hành động. Có thể là thay đổi cách làm việc, sắp xếp lại lịch trình, hoặc đặt lại ranh giới rõ ràng giữa công việc và cuộc sống. Mục tiêu là tạo ra một mô hình làm việc bền vững, nơi bạn có thể phát triển mà không phải đánh đổi sức khỏe.
Bước bổ sung 1: Giữ gìn sức khỏe sau khi thay đổi
Sau khi phục hồi, duy trì năng lượng mới là thử thách lớn nhất. Hãy tiếp tục thực hành các thói quen tốt: nghỉ ngơi định kỳ, thể dục, kết nối xã hội, và tránh để mình rơi vào guồng quay quá tải. Phòng ngừa burnout tái phát chính là biết “chậm lại đúng lúc”.
Bước bổ sung 2: Nhận diện và vượt qua những rào cản đối với sự thay đổi
Mỗi khi bạn muốn thay đổi, sẽ luôn có những nỗi sợ, sự nghi ngờ và áp lực từ môi trường cũ cản trở. Hãy nhận diện những rào cản ấy – từ nỗi sợ thất bại, cảm giác tội lỗi đến áp lực tài chính – và tìm cách vượt qua bằng sự kiên nhẫn, hỗ trợ xã hội và lòng tin rằng bạn xứng đáng với một cuộc sống lành mạnh hơn.
Phân biệt Burnout với Stress
Mọi người thường dễ nhầm lẫn giữa burnout (kiệt sức) và stress (căng thẳng) vì cả hai đều khiến ta mệt mỏi, mất tập trung và suy giảm năng lượng. Tuy nhiên, bản chất của hai trạng thái này hoàn toàn khác nhau.
Stress là phản ứng tự nhiên của cơ thể trước áp lực — có thể đến từ công việc, học tập hay các vấn đề cá nhân. Ở mức độ vừa phải, stress giúp ta tỉnh táo và làm việc hiệu quả hơn. Nhưng khi stress kéo dài mà không được giải tỏa, cơ thể sẽ bắt đầu mệt mỏi, mất ngủ, dễ cáu gắt, và nếu không điều chỉnh, nó có thể phát triển thành burnout.
Burnout, ngược lại, là giai đoạn sau của stress, khi bạn không còn khả năng chịu đựng hay động lực để tiếp tục. Đây là tình trạng kiệt quệ toàn diện – thể chất, cảm xúc và tinh thần đều cạn kiệt. Người bị burnout không chỉ mệt, mà còn cảm thấy vô nghĩa với công việc, mất hứng thú với cuộc sống, và không còn đủ năng lượng để thúc đẩy bản thân.
Tóm lại, stress khiến bạn làm việc nhiều hơn, còn burnout khiến bạn chẳng muốn làm gì nữa.
Hiểu được sự khác biệt này là bước đầu để bạn nhận biết sớm dấu hiệu cảnh báo, chủ động dừng lại và tìm cách phục hồi trước khi cơ thể và tâm trí thật sự kiệt quệ.
Lời kết
Cuộc sống hiện đại khiến “kiệt sức” dường như trở thành chuyện bình thường. Nhưng như Claire Ashley nhấn mạnh: “Bạn không sinh ra để kiệt sức. Bạn sinh ra để sống.” Nếu bạn đang thấy mình cần một lối ra – Stop Burnout chính là tấm bản đồ giúp bạn dừng lại, phục hồi và bắt đầu lại với tâm thế vững vàng hơn.
Cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc bài viết! Để khám phá thêm nhiều cuốn sách hay và các thông tin hữu ích, hãy theo dõi chúng tôi tại: https://www.facebook.com/nhasachymate